Python'da Operatörler

Bu bölümde, Python programlama dilinde bir değişkenin nasıl bildirileceğini, Python operatörlerinin neler olduğunu ve nasıl kullanılacağını öğreneceksiniz.

Değişkenler

Değişken, verilerin bir isme bağlanması anlamına gelir. Veriler bellekte saklanır ve veri türüne göre yorumlayıcı bellek alanını ayırır. İşte değişkenler de o bellek konumunu temsil eder. Bir değişken yardımıyla bellekteki verilere kolayca erişebiliriz.

Değişken tanımlama kuralları;

• Pythondaki anahtar kelimeler (if, def, while, for gibi) değişken ismi olarak kullanılamaz.
• Değişkenadı harfler (büyük veya küçük harf), sayılar, alt çizgi içerebilir.
• Python büyük / küçük harfe duyarlıdır.
• Bir değişken sayı ile başlayamaz.

Atama Deyimi

Şimdi hepimiz değişken kavramını anladık. Atama deyiminin yardımıyla bir değişkeni bir değere veya verilere bağlayabiliriz. Ayrıca, bir değişkeni farklı bir değere yeniden atayabilirsiniz. 

Aşağıdaki örneğe bakın:

<değişken adı> = <değer>

kilo = 85 # integer değer atama
boy = 1.80 # float değer atama
ad = "Erhan" # String değer atama
x = y = z = 100 # Çoklu değer atama 

Sayısal Veri Türleri

Python, programcıların çeşitli sayı türlerini kullanmasını izin verir. Integer, Float ve Complex  python programlamada kullanılan sayısal veri türleridir. (Comlex sayılar, x + yj biçiminde yazılır; burada x, gerçek kısımdır ve y, sanal kısımdır.) Daha fazla bilgi edinmek için aşağıdaki şekli inceleyebilirsiniz:

Tür Dönüşümleri

Tür dönüştürme işlevi, programlayıcının işlenenin veri türünü değiştirmesini kolaylaştırır.

Microsoft Windows [Version 10.0.17763.1158]
(c) 2018 Microsoft Corporation. Tüm hakları saklıdır.

C:\Users\erhan>python
Python 3.8.2 (tags/v3.8.2:7b3ab59, Feb 25 2020, 22:45:29) [MSC v.1916 32 bit (Intel)] on win32
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>> a = 10
>>> type(a)
<class 'int'>
>>> str(a)
'10'
>>> a = str(a)
>>> type(a)
<class 'str'>
>>> a = int(a)
>>> type(a)
<class 'int'>
>>>

type() fonksiyonu bir değişkenin veri tipini döndürür.

str() fonksiyonu bir değişkeni string veri tipine döndürür.

int() fonksiyonu bir değişkeni int veri tipine döndürür.

float() fonksiyonu bir değişkeni float veri tipine döndürür.

Operatörler

Python dili aşağıdaki operatör türlerini destekler.

• Aritmetik operatörleri
• Karşılaştırma operatörleri
• Atama operatörleri
• Bitsel operatörler
• Mantıksal operatörler
• Üyelik (Membership) operatörleri
• Kimlik (Identity) operatörleri

Aritmetik Operatörler

Aritmetik ifadeler, işlenenlerden ve işleçlerden oluşur.

Tüm işleçlerin ayrıntılarına geçmeden önce, bir ifadedeki işleç (operatör) ve işlenenlerin ne olduğunu açıklığa kavuşturalım, Aşağıdaki ifadeye bakın:

4 + 6 = 10

4 ve 6 işlenenlerdir ve +ise operatör yani işleçtir.

Aşağıdaki tabloda operatörün sembolü açıklamalarıyla birlikte açıklanmaktadır:

Operatör	Anlamı
**	Üs Alma
*	Çarpma
/	Bölme
%	Mod
+	Toplama
-	Çıkarma
//	Bir sayının başka bir sayıya bölümünden ortaya çıkan bölüm sonucunu vermektedir.

Python 3.x'deki bölüm her zaman bir float türü döndürür.

Örnek;

C:\Users\erhan>python
Python 3.8.2 (tags/v3.8.2:7b3ab59, Feb 25 2020, 22:45:29) [MSC v.1916 32 bit (Intel)] on win32
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>> x = 10
>>> y = 20
>>> x + y
30
>>> x * y
200
>>> x ** y
100000000000000000000
>>> x / y
0.5
>>> 5 // 2
2
>>> 5 / 2
2.5
>>> 4 / 2
2.0
>>>

Karşılaştırma Operatörleri

Python, farklı karşılaştırma operatörlerini desteklemektedir. Karşılaştırma operatörleri Boolean bir değer olan True veya False olarak değer döndürür.

Operatör	Anlamı
==	Sağ taraftaki işlenen ve sol taraftaki işlenen eşitse, operatör True değerini döndürür.
<	Sağ taraftaki işlenenin sol taraftaki işlenenden daha küçük olması durumunda True değerini döndürür.
>	Sağ taraftaki işlenen sol taraftaki işlenenden daha büyükse True değerini döndürür.
<=	Sağ taraftaki işlenen sol taraftaki işlenenden küçük veya ona eşitse True değerini döndürür.
>=	Sağ taraftaki işlenen sol taraftaki işlenenden büyük veya ona eşitse True değerini döndürür.
!=	Sağ taraftaki işlenen sol taraftaki işlenene eşit değilse True değerini döndürür.

Örnek;

Microsoft Windows [Version 10.0.17763.1158]
(c) 2018 Microsoft Corporation. Tüm hakları saklıdır.

C:\Users\erhan>python
Python 3.8.2 (tags/v3.8.2:7b3ab59, Feb 25 2020, 22:45:29) [MSC v.1916 32 bit (Intel)] on win32
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>> x = 10
>>> y = 20
>>> x < y
True
>>> x > y
False
>>> x != y
True
>>> x == y
False
>>>

Atama Operatörleri

Aritmetik operatörler ve atama operatörünün bir kullanıldığı operatörler;

Operatör	Anlamı
=	Atama operatörü. (a = b)
+=	Toplayarak atar. ( a+=b değeri ile a = a + b aynıdır.)
-=	Çıkartarak atar. ( a-=b değeri ile a = a - b aynıdır.)
*=	Çarparak atar. ( a*=b değeri ile a = a * b aynıdır.)
/=	Bölerek atar. ( a/=b değeri ile a = a / b aynıdır.)
**=	Üs alarak atar. ( a**=b değeri ile a = a ** b aynıdır.)

Yeni programcılar x + = y yazarken genellikle hata yaparlar. Söz diziminden emin değilseniz, x = x + y şeklinde kullanın.Atama ve aritmetik operatör arasında boşluk kullanmamanız gerekmektedir.

Bitsel Operatörler

Python programlamada, ikili bitsel işlemler de yapabilirsiniz.Aşağıdaki tabloda operatörlerin sembolleri açıklamalarıyla birlikte açıklanmaktadır.

Operatör	Anlamı
|	Bitsel OR operatörü
&	Bitsel AND operatörü
~	Sayının ikili gösterimindeki tüm bitlerin ters çevrilmesiyle elde edilen değer.
^	Bitsel XOR operatörü
<<	Binary Left shift operator, the left-hand operand bit is shifted to the left by the number on the right
>>	Binary Right shift operator, The right-hand operand bit is shifted to the right by the number on the right

Örnek;

a	b	a & b	a | b	a ^ b	~a
0	0	0	0	0	1
0	1	0	1	1	1
1	0	0	1	1	0
1	1	1	1	0	0

Mantıksal Operatörler

Python, mantıksal operatör olarak "or", "and" ve "not" ifadelerini sunar. Bu operatörler koşullu ifadeler için faydalıdır:

Operatör	Anlamı
and	Sağ ve sol tarafların her ikisi de True ise, and operatörü True değerini döndürür.
or	Herhangi bir taraf True ise, or operatörü True döndürür.
not	"not" operatörü, durumun sonucunu tersine çevirir. Bir koşul true değerini döndürürse, "not" operatörü durumu False yapar, tersi de geçerlidir.

Örnek;

Microsoft Windows [Version 10.0.17763.1158]
(c) 2018 Microsoft Corporation. Tüm hakları saklıdır.

C:\Users\erhan>python
Python 3.8.2 (tags/v3.8.2:7b3ab59, Feb 25 2020, 22:45:29) [MSC v.1916 32 bit (Intel)] on win32
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>> 5 > 10 and 15 > 10
False
>>> 5 > 10 or 15 > 10
True
>>> not 5 > 4
False
>>> 5 > 4
True
>>>6 > 10 > 12
False
>>>

Yorumlayıcı, ikinci ifadeyi yalnızca ilki doğruysa inceler.

Üyelik (Membership) Operatörleri

Basitçe ifade etmek gerekirse, üyelik operatörü verilen öğenin sırayla mevcut olup olmadığını kontrol eder. Python, verilen sıradaki işlenenlerin üyeliğini incelemek için "in" ve "not in" operatörleri sunar.

Aşağıdaki tabloda operatörler ayrıntılı olarak açıklanmıştır:

Operatör	Anlamı
in	Belirtilen işlenen dizide bulunursa, "in" operatörü True değerini, aksi halde False değerini döndürür.
not in	Belirtilen işlenen sekansta bulunamazsa, "not in" operatörü True değerini, aksi halde False değerini döndürür.

Örnek;

Microsoft Windows [Version 10.0.17763.1158]
(c) 2018 Microsoft Corporation. Tüm hakları saklıdır.

C:\Users\erhan>python
Python 3.8.2 (tags/v3.8.2:7b3ab59, Feb 25 2020, 22:45:29) [MSC v.1916 32 bit (Intel)] on win32
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>> ad = "Erhan"
>>> "E" in ad
True
>>> "e" in ad
False
>>> "e" not in ad
True
>>>

Kimlik (Identity) Operatörleri

Kimlik operatörleri, verilen işlenenlerin aynı bellek adresini gösterip göstermediğini belirler.

Aşağıdaki tabloda, iki kimlik işleci olan "is" ve "is not" ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

Operatör	Anlamı
is	İki değişken aynı bellek konumuna başvuruyorsa, "is" operatörü True değerini, aksi halde False değerini döndürür.
is not	İki değişken aynı bellek konumuna başvuruyorsa, "is not" operatörü False değerini, aksi halde True değerini döndürür.

Aşağıdaki örnekte, atanan değerler aynı olabilir, ancak bellek konumu farklıdır. Bellek konumu aynıysa operatör True değerini döndürür:

Microsoft Windows [Version 10.0.17763.1158]
(c) 2018 Microsoft Corporation. Tüm hakları saklıdır.

C:\Users\erhan>python
Python 3.8.2 (tags/v3.8.2:7b3ab59, Feb 25 2020, 22:45:29) [MSC v.1916 32 bit (Intel)] on win32
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>> x = 10
>>> y = 10
>>> x is y
True
>>> x is not y
False
>>> id(x)
1847523392
>>> id(y)
1847523392
>>>

id() fonksiyonu, bir nesnenin bellek adresini (konumunu) döndürür.

Operatör Önceliği

Aşağıdaki tablo, en yüksek önceliğin en üstte ve en düşük önceliğin en altta olduğunu göstermektedir. Aynı önceliğe sahip tüm operatörler, ifadeleri karşılaştırmalar ve üs alma haricinde soldan sağa doğru değerlendirilir.

Operatör	Açıklama
()	Parentheses (grouping)
f(args...)	Function call
x[index:index]	Slicing
x[index]	Subscription
x.attribute	Attribute reference
**	Exponentiation
~x	Bitwise not
+x, -x	Positive, negative
*, /, %	Multiplication, division, remainder
+, -	Addition, subtraction
<<, >>	Bitwise shifts
&	Bitwise AND
^	Bitwise XOR
|	Bitwise OR
in, not in, is, is not, <, <=,  >,  >=, <>, !=, ==	Comparisons, membership, identity
not x	Boolean NOT
and	Boolean AND
or	Boolean OR
lambda	Lambda expression

Merak ettiğiniz herhangi bir şey için veya daha fazla bilgi paylaşılması için lütfen yorum yapmayı unutmayınız.

Bu bölümde, atama ifadesini ve Python'un farklı operatör türlerini öğrendiniz. Başlangıçta, tüm operatörleri hatırlamak zordur, ancak zamanla bu operatörleri yazdığınız programlar içerisinde kullandıkça öğrenmeniz ve hatırlamanız kolaylaşacaktır.